Uczenie się i oduczanie bólu. W kierunku uczeniowej teorii działania placebo [spotkanie ONLINE]
Prof. Przemysław Bąbel, Instytut Psychologii, UJ, Kraków
Data:
7 marca 2024
Uczenie się i oduczanie bólu. W kierunku uczeniowej teorii działania placebo
Przemysław Bąbel
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Psychologii, Zespół Badania Bólu
Od lat 50. ubiegłego wieku działanie placebo było uznawane za wynik procesów uczenia się,
a badania skupiały się głównie na warunkowaniu klasycznym. Jednak w XXI wieku zaczęto
badać także rolę uczenie się poprzez obserwację. Dominująca teoria działania placebo
zakłada, że procesy uczenia się są jedynie metodami wywoływania działania placebo, a
mechanizmem efektów placebo i nocebo są oczekiwania. Jednak coraz więcej badań
podważa tę teorię, wskazując, że procesy uczenia się mogą być niezależnymi mechanizmami
działania placebo. Ponadto, najnowsze badania dowodzą znaczenia warunkowania
sprawczego w wywoływaniu działania placebo i wskazują na szereg czynników
modyfikujących skuteczność uczenia się przez obserwację, w tym cechy modela. W
wykładzie podsumowany zostanie aktualny stan badań nad rolą procesów uczenia się w
działaniu placebo i zestawiony z dominującym modelem teoretycznym w dziedzinie badań
nad placebo. W ten sposób ukazany zostanie raport niezgodności między teorią a danymi
empirycznymi, między teorią i danymi empirycznymi, a w konsekwencji kierunki, w jakich
zmierza konstruowanie uczeniowej teorii działania placebo oraz jej podstawowe założenia.
Learning and unlearning pain: Towards a learning theory of placebo effects
Przemysław Bąbel
Jagiellonian University, Institute of Psychology, Pain Research Team
Since the 1950s, placebo effects have been considered as outcomes of learning processes,
with research primarily focusing on classical conditioning. However, in the 21st century, the
role of observational learning in placebo effects has also been explored. The prevailing
theory of placebo effects posits that learning processes serve as mere means of inducing
placebo effects, and that the mechanism underlying both placebo and nocebo effects is
expectation. Nevertheless, an increasing number of studies contest this theory, proposing
that learning processes could function as independent mechanisms of placebo effects.
Furthermore, recent research underscores the significance of operant conditioning in
evoking placebo effects and identifies various factors that alter the efficacy of observational
learning, including model characteristics. The lecture will provide an overview of the current
state of research on the role of learning processes in placebo effects and compare it with the
predominant theoretical framework in placebo studies. This will underscore the disparity
between theory and empirical evidence, and consequently, shed light on the directions in
which the development of a learning theory of placebo effects is progressing, along with its
core assumptions.