Multimodalność w przekładzie ustnym środowiskowym: Jak gestykulacja wpływa na proces tłumaczenia konsekutywnego?
Dr Monika Chwalczuk, IP PAN
Data:
14 marca 2024
Przekład ustny środowiskowy jest dominującą formą mediacji językowej występującej w instytucjach użyteczności publicznej, takich jak szpitale, sądy czy posterunki policji. Realizowana w trybie konsekutywnym, ta odmiana tłumaczenia zakłada, że tłumacz zabiera głos po zakończeniu wypowiedzi źródłowej, w pauzach wykonywanych przez mówcę. Oznacza to, że uczestnicy takiej dwujęzycznej interakcji mogą obserwować elementy komunikacji niewerbalnej w czasie rzeczywistym, lecz zmuszeni są polegać na tłumaczu, aby z kilkusekundowym opóźnieniem uzyskać dostęp do werbalnej warstwy wypowiedzi. Desynchronizacja w dostępie do informacji dostarczanych różnymi kanałami, sprawia, że w ciągu ostatniej dekady tłumaczenie ustne coraz częściej jest analizowane przez pryzmat multimodalności, skupiając się na tym, jak sygnały przestrzenno-wizualne, takie jak gesty, są wykorzystywane w procesie partycypacyjnego tworzenia znaczeń w interakcji z udziałem tłumacza.
Nasze badania mają na celu prześledzenie wpływu gestykulacji na trzy etapy
procesu tłumaczenia: zrozumienie tekstu wyjściowego, produkcję tekstu docelowego, oraz percepcję jakości usługi tłumaczeniowej. W badaniu pierwszym sprawdzamy, czy wizualny dostęp do manualnych gestów mówców usprawnia proces mediacji językowej, czyniąc go szybszym i mniej wyczerpującym. Badanie drugie skupia się na ucieleśnionej aktywności tłumaczy, testując, czy obserwowana w ich wystąpieniach produkcja gestów służy jako skuteczny mechanizm regulacji obciążenia poznawczego. Ostatni eksperyment pozwala na przyjrzenie się tłumaczeniu konsekutywnemu z perspektywy jego odbiorców docelowych. W ramach tego zadania sprawdzamy, czy określony styl gestykulacji prezentowany przez tłumacza wpływa na zadowolenie użytkowników z mediacji językowej.
Doświadczenia przeprowadzone z udziałem adeptów tłumaczenia ustnego z Warszawy, Paryża i Barcelony, wykorzystują połączenie danych samoopisowych i behawioralnych z pomiarami psychofizjologicznymi, takimi jak EEG i zmienność rytmu serca. Prezentacja skupi się na wstępnych wynikach projektu CoGCIn realizowanego dzięki wsparciu Polskiej Akademii Nauk i Komisji Europejskiej w ramach grantu MSCA w programie PASIFIC.
Słowa kluczowe: tłumaczenie ustne środowiskowe, tłumaczenie konsekutywne,
multimodalność, gestykulacja, lingwistyka kognitywna