Moralna polityka Polaków: Wprowadzenie do analizy polskich modeli moralności
Dr Matylda Ciołkosz – Instytut Religioznawstwa, Uniwersytet Jagielloński
Data:
2 marca 2023
W swojej koncepcji moralnej polityki językoznawca kognitywny George Lakoff postuluje, że wszystkie postawy społeczno-polityczne opierają się na przyjmowanych implicite poznawczych modelach moralności. Modele te mają charakter metaforyczny i doświadczeniowy – zbudowane są ze skończonej liczby metafor wywiedzionych z uniwersalnego doświadczenia życia w rodzinie (lub wśród rodzin). Różne doświadczenia wychowania skutkują różnymi hierarchami metafor moralności, które z kolei pozwalają wyjaśnić wielość postaw społeczno-politycznych. Koncepcja Lakoffa wpisuje się – choć nie całkiem konsekwentnie – w enaktywny model interpretacji procesów poznawczych (traktujący struktury poznawcze jako wyłaniające się podczas nieustannej, dynamicznej interakcji podmiotu z jego fizycznym i społecznym otoczeniem). W mojej prezentacji streszczę badanie pilotażowe, którego celem była weryfikacja możliwości aplikacji teorii Lakoffa – opracowanej w oparciu o dane zebrane w USA – na gruncie polskim. Przedstawię również wstępną propozycję uzgodnienia tej teorii z kognitywnymi ujęciami relacji między moralnością i religią oraz zaproponuję rozbudowanie badań nad poznawczymi modelami moralności Polaków w sposób oparty konsekwentnie na założeniach enaktywizmu.
Matylda Ciołkosz – religioznawczyni, adiunktka w Zakładzie Fenomenologii, Antropologii i Psychologii Religii Instytutu Religioznawstwa UJ. Jej zainteresowania teoretyczne obejmują ujęcia kognitywne w religioznawstwie oraz modele poznania 4E. Jej badania skupiają się na wpływie powtarzalnego doświadczenia zmysłowego, ruchowego i społecznego na myślenie filozoficzno-religijne i normatywne. Autorka monografii Thinking in Āsana: Movement and Philosophy in Viniyoga, Iyengar Yoga (Equinox Publishing, 2022).