Społeczno-poznawczy model wrogich atrybucji (SCHAM)
Dr hab. Anna Zajenkowska, Prof. ASP – Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa
Data:
26 stycznia 2023
Społeczno-poznawczy model wrogich atrybucji (SCHAM)
Wrogie atrybucje, czyli przekonanie, że aktor zrobił coś celowo i należy go za to
winić, są nieodłącznym elementem wrogości. Wrogość jest przede wszystkim cechą poznawczą związaną z dewaluacją innych, przekonaniem, że inni mają egoistyczne motywacje, są krzywdzący, celowo prowokują i są po prostu „straszni” (zob. Eckhardt i in., 2022). W kategoriach psychodynamicznych wrogie atrybucje mogą być rozumiane jako mechanizm obronny, a mianowicie projekcja. Mechanizm obronny to metoda stosowana w celu odseparowania się od nieprzyjemnych wydarzeń, działań lub myśli. Generalnie zakłóca
on adekwatną percepcję zdarzeń społecznych, w tym kodowanie wskazówek społecznych i ich interpretację. Ponadto jest on związany z czynnikami interpersonalnymi, jak wczesne traumy, style przywiązania, ale także z czynnikami indywidualnymi, takimi jak cechy osobowości. Wrogie atrybucje mogą stanowić kluczowy czynnik w psychopatologii (np. w zaburzeniu z pogranicza, Lingiardi i McWilliams, 2015), ale także dla zdrowia fizycznego (np. w chorobach układu krążenia, metaanaliza Miller et al., 1996). Do tej pory nie ma jednak modelu obejmującego złożoność wrogich atrybucji. Dlatego też w niniejszej prezentacji proponuję Społeczno-Poznawczy Model Wrogich Atrybucji (SCHAM), który koncentruje się na dekonstrukcji ich kontekstualnych i poznawczych podstaw. SCHAM może być przede wszystkim wykorzystany w środowisku klinicznym wraz z dymensjonalnym podejściem do psychopatologii.