O psychologicznych założeniach rynkowej ideologii / On the psychological assumptions of the market ideology
prof. Janusz Reykowski, Instytut Psychologii PAN
Data:
21 kwietnia 2022
O psychologicznych założeniach rynkowej ideologii
Według dość rozpowszechnionej opinii, a także według różnych wpływowych teorii naukowych, troska o własne interesy jest zdeterminowanym przez naturę, jedynym czy głównym źródłem ludzkiej motywacji. Jest to też jedno z fundamentalnych przekonań rynkowej ideologii która głosi, że troska o własny interes to kluczowy mechanizm, dzięki któremu system rynkowy zapewnia rozwój społeczny i zaspakajanie społecznych potrzeb. Wszakże opierając się na wynikach badań różnych dziedzin psychologii można wykazać, że jest to wysoce uproszczony i nieadekwatny obraz źródeł ludzkiej motywacji. Co więcej jest to sposób myślenia, który ma różne negatywne konsekwencje społeczne. Są podstawy do przekonania, że we współczesnym świecie efektywna produktywna działalność ludzkich społeczności i harmonijne współżycie opierają się na zdolności ludzkich umysłów do koordynacji motywów pochodzących z różnych źródeł. Społeczne efekty takiej koordynacji przedstawiają Pruitt i Rubin jako Model Podwójnej Troski (Dual Concern).
On the psychological assumptions of the market ideology
According to the widespread views and according to some influential scientific theories, concern for the self-interest is the major source of human motivation. It is also one of the fundamental postulate of the market ideology, which assumes that the self-interest motivated market behavior is the precondition of social development and satisfaction of human needs. However, on the basis of the contemporary psychological research we have good reasons to argue that this is rather simplified and inadequate conception of human motivation. Even more, it is a conception that has various negative social consequences. One can argue that in the contemporary world effective productive activities and agreeable social relations are based upon people’s ability for coordination of motives originating from various sources. Such coordination may be a precondition for social functioning described by the Model of Dual Concern.